Skip to content 
Poka Yoke to metoda dobrze opisana w literaturze. Eliminowanie potencjalnych błędów to temat nad którym głowią się twórcy większości – jeśli nie wszystkich – urządzeń. W tym artykule chcemy przytoczyć przykłady Poka Yoke, zarówno z branży przemysłowej jak i z codziennego życia. A Państwa zapraszamy do poszukiwania kolejnych w swoim otoczeniu. Mogą Państwo wierzyć lub nie, ale jesteście specjalistami stosowania Poka-Yoke.
Poka Yoke - definicja
Spełniając obowiązek literacki przytoczmy definicję. Poka-Yoke jest opracowaną w latach 60 w Toyocie metodą ciągłego doskonalenia. Ma za zadanie eliminowanie przyczyn powstawania błędów. Dosłownie oznacza odporność na błędy. W języku angielskim jest rozwiązaniem z pakietu error proof. Tyle mądrości, czas na przykłady.
Poka Yoke - przykłady zastosowania w środowisku przemysłowym
Bezpieczeńśtwo
- Kłódki Loto montowane na włącznikach wyłącznikach maszyn w chwili wykonywania na nich napraw lub serwisów uniemożliwiają uruchomienie niesprawnej maszyny.
- Barierki przy drogach transportowych – w sposób fizyczny oddzielają przejście dla pracowników od drogi którą przemieszcza się wózek transportowy.
- Przyciski na dwie ręce przymuszają operatora prasy pracującej w trybie ręcznym do wyjęcia rąk ze strefy niebezpieczeństwa i przytrzymania obu przycisków równolegle.
- Osłony maszyn zrobione z krat uniemożliwiają wtargnięcie do strefy pracy tych maszyn osobom postronnym.
- Kurtyny świetlne które w chwili pojawienia się w nich jakiegoś obiektu na przykład części ciała automatycznie wyłączają maszynę.
Zapobieganie usterkom
- Wyżłobione tablice cieni w których w konkretne miejsca można położyć tylko konkretne narzędzia
- Wszelkiego rodzaju mocowania na przykład do form które mogą być zastosowane tylko i wyłącznie przy tym konkretnym rodzaju produktu. A to ze względu na swoją określoną budowę taką która nie będzie pasowała gdzie indziej.
- Specyficzne klucze które można stosować tylko i wyłącznie w wyznaczonych obszarach. Utrudnia to odkręcanie mocowań uchwytów przez nieuprawnione osoby.
W dbałości o jakość produktu
- Sita posiadające oczka o konkretnej średnicy uniemożliwiają dostawanie się produkowanych elementów o średnicy większej niż wymagana.
- Zapadki, które zrzucają pod maszynę zbyt ciężkie elementy czyli wykonane nie zgodnie ze standardem.
- Dmuchawy powietrzne usuwają z urządzenia zbyt lekkie produkty
- Magnesy ściągają opiłki i zbędne wióry z linii.
- Systemy detekcyjne lub rentgenowskie wychwytują w produktach branży spożywczej ciała obce i zatrzymują urządzenia kiedy takie zdarzenie ma miejsce.
Przykładów Poka-Yoke w zastosowaniu przemysłowym możnaby mnożyć. Wszak chodzi o bezpieczeństwo i wydajność. Co najważniejsze: te rozwiązania naprawdę się sprawdzają i nie są one tworzone dlatego że ktoś gdzieś kiedyś przeczytał mądrą książkę. Powstają z naturalnej troski o bezpieczeństwo ludzi, koszty pracy oraz efektywność działań w organizacji.
Miejsce Poka-Yoke w Lean Manufacturing
Można sobie zadać pytanie w którym momencie należy stosować rozwiązania z rodziny poka-yoke w procesach produkcyjnych lub usługowych? W każdym momencie i tak też są one stosowane.
Nominalnie Poka-Yoke w Domu Produkcyjnym Toyoty będącym emanacją systemu Lean manufacturing znajduje się w filarze zapewnienia jakości i unikania błędów jakościowych czyli Jidoka. Funkcją tego filaru jest zapewnienie 100% jakości wytwarzanych produktów lub usług. Jest to filar równoległy just-in-time, dużo lepiej znanego i bardziej rozpoznawalnego.
Pytanie jednak czy Poka Yoke nie jest również stosowane w filarze just-in-time? Ależ jest i to bardzo często. Przytoczę choćby przykład standardu wielkości palety.
Klasyczna paleta 80 x 120 cm jest w taki sposób zwymiarowana aby zapewnić optymalny załadunek konkretnej ilości palet na samochód dostawczy. W związku z powyższym istnieje norma która utrudnia popełnienie błędów nikt nie tworzy palet o rozmiarach których wielokrotność nie mogłaby być z sukcesem zapakowana na ciężarówkę. Przykładów można by przytoczyć dużo więcej. Tutaj jednak pozostawiam pole do popisu wiedzy i wyobraźni specjalistom do spraw magazynów oraz logistyki.
Przykłady Poka-Yoke z życia codziennego - czyli wszyscy jesteśmy specjalistami
Wróćmy jednak do tezy postawionej na samym początku. Dlaczego jesteśmy fachowcami w stosowaniu rozwiązania Poka-Yoke? Ponieważ wokół nas mamy setki tego typu rozwiązań. Intuicyjnie ich szukamy i wdrażamy.
Dopasuj kształty - zabawa z dzieciństwa w dorosłym życiu
- Każdego dnia gdy budzimy się rano i szykujemy sobie grzanki na śniadanie. Nieświadomie stosujemy zasadę Poka-Yoke umieszczając w tosterze właśnie grzankę a nie bułkę która tam w żadnym wypadku nie będzie pasowała.
- W chwili kiedy wychodzimy z domu i zamykamy drzwi na klucz nieświadomie korzystamy z rozwiązania Poka Yoke ponieważ do tego konkretnego zamka może pasować tylko jeden konkretny klucz. Właśnie ten który mamy w kieszeni. Podobnie ma się sytuacja w przypadku odpalania samochodu jednym konkretnym kluczem.
- Kiedy tankujemy na stacji również musimy się nieźle natrudzić aby naszego Diesla zalać benzyną ponieważ pistolet od dystrybutora paliwa ma inny kształt.
- Podobnie wygląda moment podłączania naszego telefonu do komputera. Tylko kabel o konkretnym rodzaju wtyczki będzie pasował w konkretne gniazdo.
- Kiedy próbujemy przełączyć program w naszym telewizorze przy użyciu pilota od radia również niekoniecznie zakończy się to sukcesem. Tylko odpowiedni pilot obsłuży odpowiednie urządzenie.
Bezpieczeństwo
- Kiedy chcemy przekroczyć jakąś bramę która chroniona jest szlabanem, musimy mieć kartę klucz dostępu albo wylegitymować się stróżowi. To również jest forma eliminowania błędów.
- Zalogować się do banku możemy wyłącznie jeśli wprowadzimy prawidłowy login klienta i hasło. W innym wypadku to nie zadziała.
- Kiedy jedziemy na zakupy albo odbieramy dzieci ze szkoły i na naszej drodze pojawiają się progi zwalniające dostajemy jasny sygnał mówiący nam żeby nie jechać zbyt szybko bo źle to się skończy dla zawieszenia w naszym samochodzie. I dla naszego portfela 😉
Oczywiście są na to pewne obejścia
Na każde Poka-Yoke znajdzie się rozwiązanie. Poka-yoke jednak pojawia się do najlepiej znanego obecnie standardu działania Jeśli pojawi się nowa technologia albo ktoś uprze się i wymyśli jak to obejść zapewne to zrobi. Tylko jaka będzie z tego korzyść dla procesu czy będzie to bezpieczne i naprawdę korzystne?
Poka Yoke organizujemy w taki sposób aby utrudnić popełnianie błędów w sposób prosty. Chociaż najlepsze Poka-Yoke to takie które faktycznie przewiduje różne nawet abstrakcyjne zachowania człowieka. Znamy przecież ludzi którzy nie spoczną dopóki nie obejdą jakiegoś systemu. Otaczają nas hakerzy. Otaczają nas złote rączki. Otaczają nas inni sprytni ludzie którzy za punkt honoru ustawiają sobie znalezienie obejścia na założony system.
Również w przypadku Poka-Yoke można ten system obejść. No właśnie system i standard który broni tego systemu bo jak wiemy standard to najlepszy sposób wykonywania jakiejś pracy. A Poka Yoke jest właśnie po to aby tego standardu bronić. Jeśli pojawi się obejście tego standardu oznacza to że należy poprawić zarówno standard jaki broniącego Poka-Yoke
Niemniej jednak silne Poka Yoke to takie którego obejść się nie da. Czy wiedzą państwo że Pentagon przez bardzo długi czas używał i używa Windowsów 95, 98 i XP? Tak, właśnie dlatego że te leciwe już systemy operacyjne są już sprawdzonymi i trudnymi do zhakowania rozwiązaniami. Mają pozakładanych tak wiele łat że ciężko znaleźć w nich dziury i są bezpieczne. To mniej więcej tak powinno działać. Stosujemy rozwiązania które utrudniają nam pakowanie się w problemy i nie pozwalamy aby otoczenie i ludzie wokół nas prowokowali problemy. Tam gdzie są silne problemy powinny być silne, najlepiej fizyczne, standardy.
Trzy kategorie Poka Yoke
Tropienie rozwiązań Poka-Yoke w naszym życiu może być swego rodzaju hobby. Możnaby skategoryzować Poka-Yoke na:
- SILNE – czyli takie których naprawdę nie da się obejść przy zastosowaniu obecnej technologii i znanych metod działania nie niszcząc urządzenia
- ZWYKŁE – czyli takie które przy zachowaniu tak zwanego zdrowego rozsądku i dozy świadomości każą nam się zachowywać tak a nie inaczej
- UMOWNE… chociaż te trzecie to raczej standardy wizualne utrudniające nam świadome popełnienie błędu. Tylko dlatego że mamy punkt odniesienia. Może to być jednopunktowa lekcja albo proste zdjęcie lub instrukcja ze wzorcem (choć tutaj zapewne wielu czytelników nie zgodzi się że to również pewna forma słabego ale jednak Poka Yoke).
Po co nam Poka-Yoke?
Po co jednak jest nam to Poka yoke? Jak widać chyba po to aby życie było bezpieczniejsze wygodniejsze i bardziej komfortowe. Abyśmy mogli postępować zgodnie z najlepszymi znanymi standardami pracy i życia nie myśląc nawet o tym. A co za tym idzie – móc na bazie tych dobrych standardów zapewniać Ciągłe doskonalenie. Nazwijmy to po imieniu – Kaizen.
Aby życie było po prostu lepsze. Życzę Państwu udanych łowów bo Poka-Yoke jest wokół nas szczególnie w waszych warsztatach w biurach i domach.
